Prus, Wokulski i Łęcka na Podlasiu

W sobotę, 5 września 2015 roku, do centrum Mordów (pow. siedlecki) zajechali bryczką goście z minionej epoki – z XIX stulecia. Był wśród nich Bolesław Prus, autor kojarzonej przez wszystkich Lalki – „kroniki dnia powszedniego Warszawy z roku 1878 i 1879”. Wybitnemu pisarzowi towarzyszyła pierwszoplanowa para bohaterów utworu – Stanisław Wokulski wraz z Izabelą Łęcką.  Subtelnie wystylizowane postacie przybyły na Narodowe Czytanie, które tego dnia odbywało się w mieście.

Do lektury wybranych fragmentów powieści, opublikowanej po raz pierwszy w formie książkowej 125 lat temu, w liczących niecałe 2 tys. mieszkańców Mordach przystąpiło aż 30 osób. Dokładnie i wyraźnie, ale też z ekspresją i duchowym zaangażowaniem, czytali reprezentanci wszystkich pokoleń – od dzieci (najmłodsza czytelniczka, Wiktoria Trębicka, miała zaledwie 7 lat) po seniorów z Koła Emerytów i Rencistów w Mordach oraz z Zespołu Ludowego „Podlasianki”.

Poszczególne rozdziały Lalki zaprezentowali m. in.:

● przedstawiciele władz samorządowych – burmistrz Miasta i Gminy Mordy, Jan Ługowski z żoną, Grażyną Ługowską;  przewodnicząca Rady Miejskiej w Mordach, Ewa Jarocka;  radna Rady Miejskiej w Mordach, Barbara Hawryluk;

● pracownicy naukowi Instytutu Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach – prof. nzw. dr hab. Elena Koriakowcewa, prof. nzw. dr hab.  Krystyna Wojtczuk, dr Barbara Stelingowska;

● poeci, pisarze, malarze i dziennikarze – Eugeniusz Kasjanowicz, Adam Końca, Mariola Zaczyńska, Maria Kisielińska;

● dyrektorzy oraz pracownicy lokalnych szkół i ośrodków kulturowych;

● gimnazjaliści, licealiści, studenci.

Fragment tekstu przeczytał również Autor, w którego rolę wcielił się Mirosław Łukowski, sekretarz Miasta i Gminy Mordy.

Na szczególną uwagę zasługuje wystąpienie prof. Eleny Koriakowcewej z Instytutu Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej UPH w Siedlcach. Pani Profesor nie tylko przybliżyła słuchaczom dawną i współczesną recepcję Lalki tłumaczonej na kilkadziesiąt języków obcych, ale też przeczytała dwa fragmenty pierwszych przekładów powieści (z roku 1902) – po czesku i po rosyjsku.

W sobotnie popołudnie skwer w Mordach odwiedziło około 9o osób. W trakcie Narodowego Czytania każdy, kto przyniósł egzemplarz Prusowskiej powieści otrzymał pamiątkową pieczęć do książki.

Interesującym podsumowaniem czytania (trwającego nieprzerwanie ponad 3 godziny!) był krótki okolicznościowy wykład prof. nzw. dr hab. Violetty Machnickiej, dyrektor IFPiLS i jednocześnie prezes Siedleckiego Towarzystwa Naukowego, poświęcony wybranym faktom i ciekawostkom, dotyczącym biografii Aleksandra Głowackiego (Bolesława Prusa) oraz jego „powieści z wielkich pytań epoki”.

Profesor Machnicka wystąpiła także w roli prowadzącej imprezę.

– To musiała być prof. Machnicka, wytrwała wielbicielka Prusa, od ponad 20 lat z pasją śledząca twórczość i dzieje największego kronikarza XIX-wiecznej Warszawy – zdradza Łukasz A. Wawryniuk, dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury oraz Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej im. Ireny Ostaszyk w Mordach, który na kilka godzin zamienił się w Stanisława Wokulskiego. Izabelę Łęcką zagrała Agnieszka Piekarska, instruktorka kulturalno-oświatowa z MGOK w Mordach. Wymienione postacie spacerowały po uliczkach odchodzących od skweru, odwiedzały okoliczne sklepy, zapraszały mieszkańców do włączenia się w akcję Narodowego Czytania, a nawet bawiły się z dziećmi na placu zabaw.

Bolesław Prus rozdawał dzieciom cukierki – jak niegdyś, w Nałęczowie – i przyjaźnie uśmiechał się do zaciekawionych przechodniów, chętnie pozujących do  wspólnych zdjęć.

- Nastąpiło spotkanie dwóch stuleci.– XIX wiek do nas zawitał – powiedział jeden z zagadniętych mieszkańców Mordów.


Warto przypomnieć, że Lalka, publikowana po raz pierwszy na łamach „Kuriera Codziennego” w latach 1887-1889, jest powieścią realistyczną, społeczną, filozoficzną i psychologiczną.

- Utwór ten prezentuje wiele niezwykle barwnych postaci, ludzkich losów i postaw. Wnikliwość psychiki Prusa w połączeniu z jego nieprzeciętnym zmysłem obserwacyjnym i poczuciem humoru sprawiły, iż powstało dzieło ponadczasowe, uniwersalne w swych przesłaniach, powodujące, że jego lektura za każdym razem wprowadza myślącego i czującego czytelnika w cudowny, magiczny świat wyobraźni – mówi prof. Violetta Machnicka.

Badaczka  ciepło wspominała zmarłego niedawno Jerzego Kamasa, pochowanego na Starych Powązkach ostatniego dnia sierpnia, niezapomnianego odtwórcę nieszczęśliwie zakochanego kupca z filmu Lalka w reżyserii Ryszarda Bera z 1977 roku – zob. https://www.youtube.com/watch?v=7IpgfI0Okho


Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej, Bronisław Komorowski, po raz pierwszy zachęcał rodaków do wspólnego czytania wybitnych dzieł literatury polskiej pod hasłem „Narodowe Czytanie” w roku 2012. Akcję zainaugurowała gremialna lektura Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W kolejnych latach czytano utwory Aleksandra Fredry (2013) oraz Trylogię Henryka Sienkiewicza (2014). Ubiegłoroczne przedsięwzięcie odbyło się w ponad 2 tysiącach miejscowości w całej Polsce. Akcja przebiegała pod patronatem honorowym Pary Prezydenckiej.

- Ogromnie się cieszę, że po raz czwarty spotykamy się na Narodowym Czytaniu. Chciałbym móc powiedzieć, że to nie jest już tylko zwyczaj, że to już jest taka nasza tradycja. To czytanie, które dziś odbywa się w całej Polsce, jest ważne i piękne, przede wszystkim dlatego, że nas jednoczy – powiedział prezydent Andrzej Duda.

Podstawowym celem corocznej, zbiorowej lektury jest popularyzowanie czytelnictwa, zwrócenie uwagi na bogactwo polskiej literatury, także na potrzebę dbałości o poprawną polszczyznę. Wydarzenie niewątpliwie służy też integracji społeczeństwa i wzmocnieniu poczucia tożsamości narodowej.

– Nasza biblioteka po raz drugi uczestniczy w akcji Narodowego Czytania. W tym roku zorganizowaliśmy imprezę na skwerku w centrum miasta. Pogoda była niepewna, w związku z czym brałem pod uwagę wykorzystanie budynku ośrodka kultury. Nie zrobiłem jednak tego. I cieszę się, bo równo o godzinie 16.00, gdy zaczynaliśmy Narodowe Czytanie, niebo rozpogodziło się i uśmiechnęło się do nas słońce – informuje Łukasz A. Wawryniuk.

Całość uroczystości uświetniła przepiękna muzyka skomponowana przez Andrzeja Kurylewicza.

Organizatorami Narodowego Czytania Lalki w Mordach byli:

● Burmistrz Miasta i Gminy Mordy,

● Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Ireny Ostaszyk w Mordach,

● Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach,

● Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Mordach,

● Siedleckie Towarzystwo Naukowe.

Patronat medialny nad wydarzeniem sprawowali: Polskie Radio RDC, „Życie Siedleckie”, „Echo Katolickie” oraz „Kulturalnik” – Kulturalny Kwartalnik Miasta i Gminy Mordy.

Violetta Machnicka,  Łukasz A. Wawryniuk