W tym roku mija 400 lat, odkąd zmarł genialny malarz wczesnego baroku, Domenkos Theotokopoulos. Sławę zyskał w Hiszpanii pod przydomkiem El Greco.

Był bowiem Grekiem. Jego ojczyzna to wyspa Kreta. Wzrastał pośród tradycji chrześcijaństwa wschodniego oraz ikon jako sztuki symbolicznej, unaoczniającej doświadczenie obcowania z Bogiem. Dojrzewał duchowo w Wenecji. Urzekło go tam malarstwo późnorenesansowe, wyrafinowane i manierystyczne co do stylu, bogate kolorystyką, zwłaszcza Tintoretto i Tycjan. Osiadł potem w Hiszpanii, w mieście Toledo. Świetność warsztatu jako malarz zyskał właśnie tam. El Greco to barokowy wizjoner i nadrealista, wyrafinowany kolorysta. Tworzył w kręgu duchowości mistycznej. Unaoczniał doznania wewnętrzne. Jego arcydzieła to Pogrzeb hrabiego Orgaza, liczne wersje tematu Zwiastowane. Biczowanie Chrystusa, Chrystus w Ogrójcu i wiele innych. Wielkość El Greca docenił w pełni dopiero XX wiek.

W zbiorach polskich znajduje się tylko jeden obraz barokowego geniusza, Ekstaza świętego Franciszka. Płótno odnaleźli młodzi historycy sztuki w 1964 roku na plebanii w mieście Kosów Lacki na południowym Podlasiu. Sensacyjnego odkrycia dokonały Izabella Galicka i Hanna Sygietyńska, które cierpliwie dowiodły autorstwa tego wizerunku średniowiecznego ascety i mistyka. Obraz, po starannej konserwacji, jest od roku 2004 eksponowany w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach.

Obchodzony Rok El Greca jest w Polsce powiązany z 50. rocznicą znalezienia jego jedynego obrazu w naszych zbiorach. Ma też swe znaczenie 10. rocznica udostępnienia jego arcydzieła zwiedzającym. Cykl spotkań i odczytów zorganizował z tej okazji Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Kosowie Lackim. W organizację tych imprez włączył się historyk literatury i edytor, mgr Artur Ziontek, zamieszkały w pobliskim Ceranowie, a badawczo związany z siedlecką polonistyką UPH. Sensacją stało się spotkanie z p. Izabellą Galicką, współodkrywczynią przed laty „polskiego El Greca”.

W niedzielę 11 maja odczyt, ilustrowany przezroczami, dla sporego grona 50 słuchaczy, na temat El Greco i sztuka epoki baroku wygłosił prof. nzw. dr hab. Antoni Czyż z Instytutu Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Przedmiotem uwagi byli też tacy malarze jak niedoceniony hiszpański wizjoner Zurbaran, także Caravaggio, La Tour, Rembrandt i polski mistrz barokowy Herman Han.