Powstanie styczniowe z różnych stron widziane. W 150. rocznicę insurekcji

Siedlce, Pałac Ogińskich, 22-23 X 2013 roku.

Autor zdjęć: Piotr Uziak

 

Studia polonistyczne dają wiele możliwości rozwoju. Kształcą rozległą kulturę humanistyczną. Uczą kreatywnego myślenia. Formują profesjonalne kompetencje. Pozwalają na własny rozwój i na karierę. Absolwent polonistyki siedleckiej dobrze odnajduje się we współczesnej cywilizacji multimedialnej.

Powyższe stwierdzenia najlepiej ilustrują losy naszych absolwentów. Liczna ich grupa uczy w szkolnictwie od szkół podstawowych przez gimnazja po licea. Inni pracują naukowo na Uniwersytetach – w kraju (Siedlce, Warszawa) i za granicą (Leeds). Absolwenci specjalności edytorskiej oraz filologii dla mediów i biznesu znaleźli pracę w regionalnych i ogólnopolskich stacjach telewizyjnych, rozgłośniach radiowych, także w  prasie, wydawnictwach i agencjach reklamowych.

W chwili obecnej Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej ma dla studentów ciekawy zakres przedmiotów ogólnych oraz 3 specjalności do wyboru. Są to:

 

a. język polski z logopedią,

b. filologia dla mediów i biznesu z językiem obcym,

c. komunikacja społeczna i praca wydawnicza.

 

Wiedza humanistyczna służy więc pracy zawodowej.

Ukończenie studiów ze specjalnością logopedyczną (I i II stopnia) daje absolwentowi uprawnienia do podjęcia pracy logopedy w placówkach oświatowych (przedszkole, szkoła) oraz do prowadzenia diagnozy i terapii logopedycznej.

Absolwent specjalności filologia dla mediów i biznesu po ukończeniu studiów jest przygotowany do podjęcia pracy w reklamie, jako specjalista od public relations, oraz w mediach – także w rozwijających się wciąż mediach elektronicznych. Podobnie ma się rzecz i  z absolwentami specjalności komunikacja społeczna i praca wydawnicza, którzy w trakcie studiów mają dużo zajęć z zakresu dziennikarstwa i zdobywają praktyczne umiejętności dziennikarskie.

Polonistyka siedlecka łączy tradycję i współczesność. Przybliża wielkie teksty kultury i ułatwia twórcze odnajdywanie się we współczesnym świecie cywilizacji cyfrowej. Doskonale wyposażony budynek Wydziału Humanistycznego oswaja studenta ze sprzętem multimedialnym jako narzędziem pracy.

Warto podkreślić, że nauczyciele akademiccy z Instytutu Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej z wielką przyjemnością i autentyczną pasją popularyzują wiedzę polonistyczną wśród pozauczelnianej społeczności siedleckiej i regionalnej. Bliższe kontakty ze szkołami, bibliotekami, muzeami, klubami seniorów itp. niejednokrotnie nawiązywane są głównie za pośrednictwem zatrudnionych w owych ośrodkach absolwentów miejscowej polonistyki, którzy są pomysłodawcami naprawdę interesujących projektów i grantów, finansowanych z funduszy krajowych i unijnych.

Polonista jest uprzywilejowany w wielu sytuacjach życiowych i zawodowych. Potrafi np. odpowiednio zaprezentować się w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej, z łatwością, w formie ustnej i pisemnej, redaguje różnorodne teksty użytkowe. Obowiązkowa i dobrowolna lektura wielu książek sprawia, że polonista dysponuje bogatym zasobem słownictwa, odważnie uczestniczy w rozmaitych dialogach, ma bowiem świadomość, że potrafi precyzyjnie i przekonująco wyrazić własne przemyślenia i odczucia, odpowiednio sformułować argumenty.

Jako kulturalny i oczytany użytkownik języka polonista odznacza się ponadprzeciętną wrażliwością na piękno polszczyzny. W pełni świadome, poparte odpowiednim przygotowaniem merytorycznym, poznawanie arcydzieł literackich i kulturowych, również po zakończeniu nauki, pozwala mu niezmiennie rozwijać się intelektualnie oraz czerpać radość z obcowania z najważniejszym dorobkiem ludzkości.

A dzieje się tak w znacznej mierze dzięki wiedzy nabytej podczas studiów polonistycznych…

 

Opracowali: dr Roman Bobryk, prof. UPH dr hab.  Antoni Czyż i prof. UPH dr hab. Violetta Machnicka

 

 

Obecnie Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej prowadzi studia na kierunku filologia polska. Polonistyka siedlecka prowadzi studia i i II stopnia, daje tytuły zawodowe licencjata i magistra.

W ramach kierunku można wybrać następujące specjalności  (na studiach I i II stopnia):

 

 

a. język polski z logopedią,

 

b. filologia dla mediów i biznesu z językiem obcym,

 

c. komunikacja społeczna i praca wydawnicza.

 

Studia polonistyczne w Instytucie dają rozległą wiedzę humanistyczną, w tym profesjonalną polonistyczną. Plan studiów pozwala dobrze zgłębić tajniki literatury i kultury polskiej, ich dzieje i współczesność, język polski w wymiarze historycznym oraz jako dzisiejszą, żywą polszczyznę. Student poznaje też literatury obce i kulturę Europy, a przedmioty w ramach specjalności dają mu dodatkowo praktyczne sprawności zawodowe. Osoby zainteresowane zyskają też kompetencje i uprawienia nauczycielskie.

Studia polonistyczne w Siedlcach to klasycznie pojęta a wpisana we współczesność humanitas.

Dla absolwentów Instytut prowadzi studia podyplomowe, takie jak: Podyplomowe Studium Filologii Polskiej (Kierownik: dr Marzena Kryszczuk), Podyplomowe Studium Logopedyczne (Kierownik: dr Alina Maciejewska) oraz Podyplomowe Studium Wiedzy o Kulturze (Kierownik: dr Beata Walęciuk-Dejneka).

Profesorowie Instytutu kształcą też doktorów. Antoni Czyż prowadzi od lat seminarium doktorskie dla wolontariuszy, którym otwierany jest przewód doktorski na innej uczelni. Wydział Humanistyczny UPH stara się o prawa doktorskie z zakresu literaturoznawstwa. Po ich uzyskaniu możliwe będzie podjęcie studiów doktoranckich literaturoznawczych.

 

Opracowali: dr Marzena Kryszczuk i prof. UPH dr hab.  Antoni Czyż

 

1. Prace badawcze polonistyki siedleckiej

 

Instytut polonistyki siedleckiej zatrudnia 7 profesorów (w tym jednego zwyczajnego), 16 doktorów, 2 magistrów, razem 25 pracowników nauki. W roku akademickim 2012/2013 w Instytucie stopień doktora nauk humanistycznych uzyskali Marcin Pliszka (grudzień 2012) i Barbara Stelingowska (maj 2013), przewody habilitacyjne otworzyły dr Joanna Kuć i dr Elżbieta M. Kur. Książkę habilitacyjną ukończyła dr Beata Walęciuk-Dejneka (tom w druku), a dokumenty przewodu na tytuł profesora  przesłał Antoni Czyż.

Pracownicy IFPiLS realizują 24 tematy badań statutowych., w latach 2009-2012 badacze zatrudnieni w Instytucie opublikowali ponad 300 prac naukowych, w tym książki autorskie i, redagowane przez nich, monograficzne tomy zbiorowe.

Kierunki pracy naukowej badaczy z Instytutu są rozległe. W obrębie historii literatury polskiej przedmiotem uwagi są wszystkie epoki od średniowiecza (tu pieśń Bogurodzica), przez poezję i prozę barokową, poezję oświecenia, romantyzmu i Młodej Polski, po XX-wieczną i najnowszą awangardę. Prowadzone są też badania komparatystyczne o charakterze interdyscyplinarnym, na pograniczu historii idei oraz na styku literatury polskiej i światowej (Weltliteratur, jak to określał Goethe).

Z zakresu teorii literatury prowadzone są badania nad antropologią dzieła literackiego, literaturą stosowaną (w rozumieniu Stefanii Skwarczyńskiej), w tym literaturą mistyczną, genologią historyczną i topiką literacką, metodologią interpretacji literaturoznawczej. Także w tym zakresie podejmowane są dociekania komparatystyczne, otwarte na etnologię, antropologię kultury i muzykologię, również na związki literatury i kultury wysokiej i regionalnej (folkloru).

Prowadzone są prace z zakresu edytorstwa naukowego. Osobny charakter mają prace edytorskie oraz interpretacyjne nad twórczością Bohdana Arcta (pisarza, rysownika oraz lotnika czasu II wojny światowej, potem osiadłego w Siedlcach), którego spuściznę Instytut pozyskał od rodziny artysty jako depozyt.

Badania lingwistyczne ogarniają językoznawstwo polskie i słowiańskie diachroniczne i synchroniczne. Prowadzone są badania z onomastyki historycznej i literackiej, słowotwórstwa, współczesnej i dawnej leksyki, semantyki, stylistyki tekstów artystycznych i użytkowych, także dotyczące poprawności językowej.  Badania te mają także charakter komparatystyczny, ukazują polszczyznę na tle innych języków słowiańskich.  Osobną dziedziną prac jest logopedia.

Badania kulturoznawcze Instytutu dotyczą wzorów kultury (w tym kategorii Gender), tradycji i współczesności kultury tradycyjnej folkloru, kierują się też w stronę filmoznawstwa, historii europejskiego kina autorskiego oraz interpretacji dzieła filmowego.

Badania te prowadzone są w ścisłej więzi z ogólnopolskim środowiskiem naukowym, skupionym na Uniwersytetach i w Polskiej Akademii Nauk. Wielu badaczy z polonistyki siedleckiej utrzymuje też ożywione kontakty międzynarodowe.

Prof. Elena Koriakowcewa, od lat sekretarz naukowy Komisji Słowotwórstwa przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów (w obrębie UNESCO), bierze udział w grancie wydawniczym Handbooks of Linguistics and Communication Science: Word-Formation/ An International Handbook of Languages of Europe (Ed. Peter O. Műller, Ingeborg Ohnheiser, Susan Olsen, Franz Rainer), Wydawnictwo  DE GRUYTER MOUTON (Berlin-New York), także w projekcie Słowotwórstwo słowiańskie, realizowanych przez tę Komisję.

Pracownicy naukowi Instytutu prowadzą również indywidualną współpracę badawczą z uczonymi takimi jak prof. Jerzy Faryno (prof. Sławomir Sobieraj i sympozjum o awangardzie), prof. Maria Janion (dr Beata Walęciuk-Dejneka i grant  z zakresu badań nad rolą kobiet w kulturze europejskiej), także skupionymi w określonych ośrodkach badań, jak Instytut Badań Literackich PAN, Uniwersytet Łódzki i Uniwersytet Śląski w Katowicach (prof. Antoni Czyż i udział we wspólnym projekcie interpretacji poezji oświecenia, w tym Adama Naruszewicza), Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (prof. Antoni Czyż, dr Beata Walęciuk-Dejneka i dr Barbara Stelingowska – udział w cyklicznych konferencjach interdyscyplinarnych z pogranicza teorii literatury, historii idei i historii kultury).

Polonistyka siedlecka była obecna, z referatem, na Zjeździe Polonistów (prof. Antoni Czyż), Kongresie Mediewistycznym (tenże) i Kongresie Oświecenia (tenże), a będzie jesienią 2013 na Kongresie Dydaktyki Polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (prof. Antoni Czyż). Na XV Międzynarodowym Kongresie Slawistów w Mińsku na Białorusi w sierpniu 2013 reprezentowała Instytut prof. Elena Koriakowcewa.

Tylko w roku akademickim 2012/2013 pracownicy naukowi IFPiLS zorganizowali 2 ogólnopolskie konferencji naukowe i 3 seminaria naukowe,  dwa – ogólnopolskie, jedno – międzynarodowe seminarium interdyscyplinarne. Projektowane są dalsze sympozja, w tym o powstaniu styczniowym, wizji kobiety w literaturze i kulturze, także o awangardzie literackiej.

Ukazują się 3 periodyki naukowe afiliowane przy Instytucie, są to: „Colloquia Linguistica” (Redaktor Naczelny: prof. Krystyna Wojtczuk) „Ogród” (Red.: prof. Antoni Czyż) i „Spotkania Humanistyczne” (Red.: dr Elżbieta M. Kur). Wydawane jest studen- ckie czasopismo naukowe i literackie „Do źródeł” (Red.: dr Marcin Pliszka).

Pracownicy Instytutu należą do wielu międzynarodowyh i krajowych organizacji naukowych, są tu: International Slavistic Committee (Międzynarodowy Komitet Slawistów), International Organization of Folk Art, Glasgow Emblem Group, Międzynarodowa Organizacja Sztuki Ludowej, Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem XVIII, Polskie Towarzystwo Logopedyczne, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Polskie Towarzystwo Językoznawcze , Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Siedleckie  Towarzystwo Naukowe, Towarzystwo Kultury Języka,  Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, Związek Autorów i Producentów Audiowizualnych (ZAPA) w Warszawie.

Nazwiska pracowników IFPiLS spotykamy także w komitetach redakcyjnych krajowych i zagranicznych czasopism naukowych i serii wydawniczych, np. „Usta ad Albim BOHEMICA” (Czechy), „Вестник Воронежского Государственного Университета. Серия: Линвистика и межкультурная коммуникация” (Rosja), „Творба Речи и Њени Ресурси  у Словенским Језицима” (Филолошки факултет, Универзитет у Београду, Belgrad, Serbia)  (prof. Elena Koriakowcewa).

Profesorowie Instytutu biorą udział w kształceniu kadr nauki, uczestnicząc w przewodach doktorskich i habilitacyjnych. Promotorami doktoratów byli prof. Antoni Czyż (8 doktorów wypromowanych) i prof.  Krystyna Wojtczuk, także emerytowany profesor zwyczajny Instytutu, Aniela Książek-Szczepanikowa (5 doktorów).

Przy Instytucie działa od lat Letnia Szkoła Języka i Kultury Polskiej Polonicum (Kierownik: dr Beata Walęciuk-Dejneka), kształcąca, przy współpracy z Ministerstwem Nauki, słuchaczy spoza Polski.

 

2. Na ścieżkach międzynarodowej współpracy

 

We współpracy z Komisją Słowotwórczą przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów  były zorganizowane 3 międzynarodowe  seminaria naukowe, w tym – internetowe (Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich), z udziałem uczonych  z Polski i 9 innych krajów europejskich (Austria, Białoruś, Bułgarii, Czechy, Litwa, Rosja, Serbia, Słowenia, Ukraina). Wśród nich – członkowie Komisji Słowotwórstwa przy MKS  z Rosji, Serbii  i Słowenii, a także lingwiści  z Instytutu Językoznawstwa i Instytutu Słowianoznawstwa Rosyjskiej Akademii Nauk, Instytutu Języka Ukraińskiego Narodowej Akademii Nauk Ukrainy oraz językoznawcy z Uniwersytetów: Iwano-Frankowskiego,  Kijowskiego, Moskiewskiego, Niżegorodskiego, Śląskiego, Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uralskiego, Woroneżskiego, Wileńskiego,  z Uniwersytetu w Mariborze, a także  z Uniwersytetu Jana Evangelisty Purkyně w Usti nad Łabą.

W dniach 20-27 sierpnia 2013 na XV Międzynarodowym Kongresie Slawistów,  w którym brało udział ponad 600 uczonych z 35 krajów świata, IFPiLS UPH w Siedlcach reprezentowała prof. Elena Koriakowcewa – jako moderator bloku tematycznego Słowotwórstwo a nowe funkcjonalne style języków słowiańskich, w którym z referatami wystąpili znani lingwiści z Austrii, Białorusi, Macedonii, Rosji, Słowenii.  Na wystawie europejskich publikacji slawistycznych, zorganizowanej w ramach Kongresu, prof. Koriakowcewa ukazała najnowsze publikacje pracowników Instytutu Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej UPH w Siedlcach.

Od 2010 roku Instytut współpracuje z Taurydzkim Uniwersytetem Narodowym im. Włodzimierza Wernadzkiego w Symferopolu (Ukraina), także z Tulskim Państwowym Uniwersytetem Pedagogicznym im. Lwa Tołstoja W Tule (Rosja). W ramach umowy między uczelniami naukowi pracownicy Instytutu prowadzili w Siedlcach zajęcia ze studentami polonistyki i slawistyki spoza Polski w Letniej Szkole Języka Polskiego  i Kultury Polskiej Polonicum, a  studenci IFPiLS (specjalność Filologia dla mediówi biznesu z językiem rosyjskim) dwukrotnie brali udział w międzynarodowym seminarium naukowo-praktycznym Tendencje rozwoju języka rosyjskiego biznesu, zorganizowanym na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Lwa Tołstoja w Tule. Na kilkutygodniowe pobyty, w których programach mieści się nauka języka, zajęcia z kultury i literatury, przyjmowani byli wykładowcy z Taurydzkiego Uniwersytetu Narodowego im. Włodzimierza Wernadzkiego.

Instytut utrzymuje stały kontakt z Państwowym Uniwersytetem Grodzieńskim im. Janki Kupały (Białoruś). Porozumienie o współpracy jest realizowane poprzez wymianę grup studenckich i towarzyszących im opiekunów naukowych, wyjazdy pracowników IFPiLS do Grodna z wykładami monograficznymi, uczestnictwo w corocznych, organizowanych przez grodzieńską uczelnię, międzynarodowych konferencjach naukowych. Współpraca utrzymywana jest też ze slawistyką (o specjalności polonistycznej) na Uniwersytecie im. Aleksandra Puszkina w Brześciu (Białoruś).

Od roku akademickiego 2008/2009 ówczesny Instytut Filologii Polskiej AP (dziś Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej na Uniwersytecie Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach) jest objęty programem Uczenie się przez całe życie (LLP – the Lifelong Learning Programme), którego celem jest podnoszenie jakości i atrakcyjności kształcenia  oraz ułatwianie międzynarodowej współpracy   i wymiany w dziedzinie  edukacji. Instytut aktywnie uczestniczy w programie Erasmus, prowadząc semestralną wymianę studentów oraz wymianę pracowników naukowych w ramach wyjazdów Teaching Staff Mobility z uczelniami partnerskimi:

 

• Università degli Studi della Tuscia w Viterbo (Włochy)
• Uniwersytetu Jana Ewangelisty Purkyně (Czechy)
• Ostravská Univerzita v Ostravĕ (Czechy).

 

W latach 2009, 2010 i 2011 wykłady gościnne tzw. co-teaching w ramach LLP/Erasmus) dla studentów polonistyki siedleckiej na specjalności Filologia dla mediów i biznesu z językiem rosyjskim wygłosiły przybyłe z Czech pani profesor Ljuba Mrověcová z Katedry Slawistyki Uniwersytetu w Ostrawie oraz pani docent dr Jaroslava Celerová z Katedry Bohemistyki (Sekcja Slawistyki) Uniwersytetu Jana Ewangelisty w Usti nad Łabą.

W ramach tzw. co-teaching zajęcia w języku angielskim dla studentów I roku studiów II stopnia (specjalność Filologia dla mediów i biznesu z językiem angielskim) prowadził profesor wizytujący dr John Bates ze slawistyki na Uniwersytecie  w Glasgow.

Dzięki poszerzaniu współpracy w ramach programu Erasmus pracownicy naukowi Instytutu  mają szerokie możliwości uczestnictwa w programie zarówno jako wykładowcy, jak i osoby rozpoczynające współpracę naukową z uczelniami zagranicznymi.

 

Opracowali: prof. UPH dr hab. Elena Koriakowcewa i prof. UPH dr hab.  Antoni Czyż

TOPOGRAFIA, HISTORIA INSTYTUTU

 

 

1. Geografia kulturowa –  Siedlce i południowe Podlasie

 

 

Siedlce leżą na południowym Podlasiu, blisko Mazowsza i nieopodal Ziemi Łukowskiej, 100 km od Warszawy i tyleż do granicy z Białorusią i Brześcia. Siedlce to  już województwo mazowieckie, lecz nadal Podlasie.

Prawa miejskie zyskały Siedlce w 1547 roku, a okres świetności nastąpił w epoce oświecenia. Ówczesna właścicielka miasta, księżna Aleksandra z Czartoryskich Ogińska, to jedna z wybitnych kobiet w kulturze polskiej XVIII wieku – mecenas kultury i protektorka artystów. Na dworze Ogińskiej bywali mistrzowie literatury oświeceniowej: Franciszek Karpiński, Franciszek Dionizy Kniaźnin, Tomasz Kajetan Węgierski. Gościł u niej król Stanisław August Poniatowski. Teatr dworski Ogińskiej był jedną z najważniejszych scen tamtego czasu. Klasycystyczny Pałac Ogińskich to dziś najcenniejszy zabytek miasta, gruntownie odnowiony z funduszy Unii Europejskiej. Mieści się w nim Rektorat Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.

W wieku XIX Siedlce leżały w zaborze rosyjskim jako stolica guberni podlaskiej.

W tymże stuleciu miasto zostało też stolicą diecezji Kościoła rzymskokatolickiego. Przeprowadzono przez Siedlce drogę strategiczną Warszawa-Brześć, a potem – linię kolejową. Uczniem miejskiej szkoły powiatowej był młodziutki Bolesław Prus, także słynny później krytyk literacki okresu pozytywizmu Aleksander Świętochowski. Dziś w tym samym budynku, obecnie remontowanym, znajdującym się przy ul. Stanisława Konarskiego 1, funkcjonuje IV Liceum Ogólnokształcące im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego Siedlce były ważnym ośrodkiem południowego Podlasia. Wydawano tu wiele czasopism, stale rozwijało się szkolnictwo. Wzrastała jako warstwa społeczna inteligencja siedlecka. Tutaj dorastał, urodzony w Siedlcach, znakomity aktor Jacek Woszczerowicz.

Miasto stanowiło wówczas duże skupisko Żydów. Podczas II wojny światowej ludność żydowska wypełniała siedleckie getto. Stamtąd Niemcy wysłali do obozu zagłady w nieodległej Treblince aż 17 tysięcy Żydów z Siedlec. Dokonywane też były przez hitlerowców egzekucje ludności polskiej. W Treblince zginął również, dobrowolnie udając się tam z dziećmi z warszawskiego sierocińca żydowskiego, Janusz Korczak – pedagog i pisarz. Na terenie obozu zagłady znajduje się dziś Muzeum Walki i Męczeństwa, które stanowi Oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach.

Po wojnie Siedlce stopniowo powracały do roli ważkiego ośrodka regionu. Od roku  1975 aż do pierwszych lat III Rzeczypospolitej były stolicą województwa. Rozwijało się szkolnictwo, od roku 1969 – wyższe, akademickie. Tradycje podlaskiego czytelnictwa kultywuje Miejska Biblioteka Publiczna. Swoją rolę spełnia Muzeum Regionalne. W mieście osiedlił się po wojnie pisarz Bohdan Arct, prozaik i rysownik, autor tomów o II wojnie światowej i lotnictwie polskim na obczyźnie, w tym prozy wspomnieniowej. Tutaj zmarł. Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej siedleckiego Uniwersytetu ma jako depozyt rękopisy i prace plastyczne artysty, w Pracowni Bohdana Arcta, Literatury Regionalnej i Stosowanej.

W mieście po latach wyczekiwania eksponowany jest w Muzeum Diecezjalnym obraz El Greca Ekstaza świętego Franciszka. Jedyne w Polsce płótno barokowego geniusza zostało w 1964 roku odkryte w Kosowie Lackim na Podlasiu; teraz, po konserwacji, dostępne jest w Siedlcach.

 

2. Polonistyka siedlecka

 

Siedlce to miasto akademickie, dziś uniwersyteckie. W roku 1969 powstała Wyższa Szkoła Nauczycielska, przemianowana potem na Pedagogiczną - dzisiejszy Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny. Filologia polska w uczelni siedleckiej istniała od 1971 roku w ramach ówczesnego Wydziału Humanistycznego. Jej organizatorem był ówczesny Dziekan Wydziału Humanistycznego – kulturoznawca dr Leopold Grzegorek, zatrudniony na stanowisku docenta. Wiele pracy i serca w jej organizację i rozwój włożył prof. dr hab. Józef Wierzchowski, językoznawca. Tę pracę zaprzepaszczono, kiedy w roku 1977, mocą decyzji władz centralnych, zlikwidowano na uczelni kierunki filologiczne. Pierwsza polonistyka w Siedlcach przestała istnieć.

Siedlecka polonistyka akademicka odrodziła się po transformacji ustrojowej w Polsce i upadku komunizmu, w roku 1991, w utworzonym na nowo Wydziale Humanistycznym. Powstał wtedy Instytut Filologii Polskiej jako druga polonistyka siedlecka. Trud gromadzenia kadry naukowej, organizowania pracy badawczej i dydaktycznej wzięła na siebie prof. dr hab. Hanna Filipkowska, pierwszy Dyrektor Instytutu, historyk literatury, związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Po jej rezygnacji Dyrektorem został teoretyk literatury i slawista prof. dr hab. Jerzy Faryno, po nim teoretyk literatury, polonista prof. WSP dr hab. Antoni Chojnacki. Przez dwie kadencje był Dyrektorem historyk literatury i idei, polonista prof. UPH dr hab. Antoni Czyż,  po nim objął funkcję slawista prof. UPH dr hab. Roman Mnich. Przez jeden rok akademicki osobą pełniącą obowiązki Dyrektora była rusycystka dr Hanna Wadas-Woźny. Od października 2013 Dyrektorem jest językoznawca, polonistka prof. UPH dr hab. Violetta Machnicka. Instytut szybko zaczął prowadzić pięcioletnie studia magisterskie z zakresu polonistyki

W toku lat trwania Instytutu rozwijała się jego kadra naukowa. Pierwszą polonistykę siedlecką współtworzyły, a powróciły na drugą, nieprzerwanie tu wykładając, lingwistki prof.  UPH dr hab. Janina Gardzińska i prof. UPH dr hab. Krystyna Wojtczuk Profesorami polonistyki siedleckiej byli m. in. wybitna badaczka romantyzmu prof. dr hab. Zofia Stefanowska,  także historyk literatury dawnej dr hab. Krzysztof Mrowcewicz, historycy literatury współczesnej – prof. dr hab. Krzysztof Dybciak i prof. dr hab. Lesław Eustachiewicz, socjolog literatury prof. dr hab. Aniela Książek-Szczepanikowa, językoznawcy prof. dr hab. Barbara Falińska i prof. dr hab. Elżbieta Smułkowa, etnolog prof. dr hab. Sławoj Szynkiewicz.

Pośród pracowników naukowych znaleźli się absolwenci tej polonistyki, siedlczanie. Polonistyka siedlecka ma pośród badaczy uczniów, których wykształcili owi profesorowie: Józef Wierzchowski (jego doktorantka to dr Alina Maciejewska), Zofia Stefanowska (dr Marzena Kryszczuk), Aniela Książek-Szczepanikowa (dr Renata Bryzek).  Uczniów, którzy współtworzą kadrę naukową Instytutu i całego Uniwersytetu wykształcili też wykładający tu i dzisiaj profesorowie: Antoni Czyż (ogółem 8 wypromowanych doktorów, w tym pracujący w UPH Ewa Borkowska, Andrzej Borkowski, Jacek Artur Jędrzejewicz, Marcin Pliszka i Renata Tarasiuk oraz absolwentka tej polonistyki Dominika Spietelun i absolwentka pedagogiki UPH Mariola Krasuska), Janina Gardzińska (Recenzent doktoratu Joanny Kuć), Krystyna Wojtczuk (dr Małgorzata Jasińska).

Wraz z rozwojem kadry umacniały się, coraz szersze, kierunki badań, ogarniające zarówno historię literatury polskiej, teorię literatury, językoznawstwo polonistyczne synchroniczne i diachroniczne, jak i, w wymiarze interdyscyplinarnym, historię idei, antropologię kultury czy językoznawstwo słowiańskie.

Ważnym ogniwem w rozwoju Instytutu było powołanie Ośrodka Logopedycznego, którym kieruje nieprzerwanie dr Alina Maciejewska. Z czasem zespół wzmocnił prof. zw. dr hab. Stanisław Grabias. Misją Ośrodka jest rozwój badań naukowych w zakresie logopedii, ale też praktyka logopedyczna i upowszechnianie najnowszej wiedzy z tego zakresu w środowisku lokalnym. Ośrodek logopedyczny pełni również funkcje usługowe w postaci terapii studentów niepełnosprawnych.

Rozwój warsztatów badawczych poświadczały konferencje, zwykle ogólnopolskie, a nawet międzynarodowe. Umacniał się Instytut jako ośrodek badań.

Powstały czasopisma naukowe, afiliowane przy Instytucie: przeniesiony tu „Ogród”, utworzone przed kilkoma laty „Conversatoria Linguistica” i „Spotkania Humanistyczne”. Z inicjatywy Antoniego Czyża jako Dyrektora powstał studencki periodyk naukowy i literacki „Do źródeł”.

Rozwijano też, we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, kształcenie zainteresowanych naszą kultura i językiem osób spoza kraju.  Podjęła to Letnia Szkoła Języka i Kultury Polskiej Polonicum, działająca już kilkanaście lat przy Instytucie. Od kilku lat kieruje nią dr Beata Walęciuk-Dejneka. Jest to także cenna  edukacja z zakresu glottodydaktyki.

W roku 2008 z inicjatywy Dyrektora Antoniego Czyża zaczęto przyznawać Nagrodę im. Adama Naruszewicza, której patronem jest wybitny poeta okresu oświecenia, związany z Podlasiem. Pierwszą laureatką tej Nagrody została prof. dr hab. Teresa Kostkiewiczowa, badaczka literatury oświecenia.

Polonistyka siedlecka umocniła się jako dobrze już znany ośrodek naukowy uniwersytecki. Lata wysiłku badaczy i Dyrektorów owocują. W roku 2010 Instytut zmienił nazwę na Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej. Ta nowa nazwa lepiej wskazuje rozległe obszary pracy badawczej i dydaktycznej.

 

Opracowali: dr Marzena Kryszczuk i prof. UPH dr hab.  Antoni Czyż

W dniach 3-4.12.2013 r. na Wydziale Humanistycznym UPH odbyło się kolejne Międzynarodowe Seminarium Naukowe pt. Obrazy inności – poszukiwania „niegrzecznych dziewczynek To już drugie spotkanie z serii Różne odsłony kobiecych światów zorganizowane przez Zakład Literatury Dawnej, Tradycji Kulturowej i Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego oraz Instytut Kultury Regionalnej i Badań Literackich im. Franciszka Karpińskiego. Patronat honorowy nad przedsięwzięciem naukowym objęła JM Rektor Uniwersytetu prof. UPH dr hab. Tamara Zacharuk.

Ciekawy i niebanalny temat konferencji przyciągnął dużą rzeszę chętnych, nie tylko z największych polskich uczelni – także z placówek zagranicznych, m.in. z Oslo i Doniecka. Organizatorzy – dr Beata Walęciuk-Dejneka i mgr Łukasz A. Wawryniuk – z osiemdziesięciu nadesłanych prac wyselekcjonowali pięćdziesiąt najciekawszych i pogrupowali je tematycznie. Uczestnicy mogli więc hasło przewodnie spotkania rozpatrywać na różnych płaszczyznach kulturowych: literatury, religii, filmu, sztuki, języka, i innych. Stąd też pojawiły się referaty dotyczące m.in. mistyczek, kobiet mających kontakt z siłą transcendentną (medium), znachorek, kobiet-morderczyń, wiedźm, artystek, żydowskich grzesznic, kobiet „w męskim przebraniu”, postaci z książek dla dzieci, bohaterek filmowych, jurodiwych. W burzliwych dyskusjach podsumowujących poszczególne części konferencji nie udało się jednak wypracować jednoznacznej i zadowalającej definicji „niegrzecznej dziewczynki”, gdyż każdy pojęcie to rozpatrywał w sposób indywidualny i w odniesieniu do własnego pola badawczego i zainteresowań. Niemniej, dwudniowe obrady były bardzo wartościowe i pouczające. Z niecierpliwością czekamy na trzecią odsłonę serii już w przyszłym, 2014 roku.

 

Paulina Michalak

Studentka FP, I rok II*

Podczas inauguracji roku akademickiego 2013/2014 trzech nauczycieli akademickich z naszego Instytutu odebrało medale państwowe

dr Tomasz Zygmunt został uhonorowany Złotym Medalem za Długoletnią Służbę prof. nzw. dr hab. Danuta Szymonik, dr Hanna Wadas-Woźny zostały odznaczone Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Medale  za długoletnią służbę odzaczeni odebrali z rąk wicewojewody mazowieckiego Dariusza Piątka i JM Rektor prof. dr hab.Tamary Zacharuk,  Medale Komisji Edukacji Narodowej wręczał wicekurator mazowiecki dr Mariusz Dobijański w asyście JM Rektor prof. dr hab. Tamary Zacharuk (pełna lista medalistów).

zdjęcie i relacja  Podlasie24